BABA OĞUL LAZİSTAN-RİZE MEBUSLARI İBRAHİM ŞEVKİ VE MAHMET ATIF TÜZÜN
Rize – Arhavi eşrafından Kadı İbrahim Şevki Efendi, oğlu Mehmet Atıf Rize ili için iki önemli isimdir. Anadolu topraklarında bağımsızlık mücadelesi verildiği dönemdir, aydınlar kurtuluş için Mustafa Kemal Paşa etrafında toplanmaya başlarlar. Ankara’da toplanacak Büyük Millet Meclisine illerden mebuslar seçilmektedir. Vali Mehmet Atıf Bey’i Kayseri halkı meclise gönderir, babası İbrahim Şevki Beyde Rize’de (Lazistan) yapılan seçimi kazananlar arasındadır.
HİZMETE ADANMIŞ BİR AİLE
Büyük Millet Meclisine Kayseri Milletvekili olarak giren Mehmet Atıf Bey, bu dönemdeki Kırşehir İsyanını bastırır ve bu ile Vali olarak atanır. O günkü uygulamaya göre Valilik ve Milletvekilliği birlikte olabilmektedir. 1925-29 yılları arasında başkentte valilik yapan Mehmet Atıf Bey’in kardeşi Ragıp Tüzün de Halk Evlerinde görev yaparken çalışkanlığıyla dikkat çekiyor. Bu çalışkan gencin Belediyede daha yararlı olacağı düşüncesi ile atanması yapılıyor, başarısı da onu Ankara Belediye Başkanlığına kadar götürüyor. 1948-50 yılları arasında görev yapan Ragıp Tüzün evi olmayan dar gelirliler için bir proje hazırlıyor. Bu gün en önemli caddesine adı verilen Yenimahalle de böylece ortaya çıkıyor
LAZİSTAN MEBUSU İBRAHİM ŞEVKİ EFENDİ
1867 yılında Artvin ili Arhavi ilçesinde doğdu. Tüccardan Hacı Kibarzade Ahmet Efendi’nin oğludur. İlk ve orta öğrenimini Arhavi İbtida-i Mektebi ve Rüştiyesi’nde tamamladıktan sonra İstanbul’a gelerek Süleymaniye Siyavuş Paşa Medresesi’nde öğrenim ve eğitim gördü ve 13 Kasım 1894 tarihinde icazetname aldı. Bu arada Mekteb-i Nüvab’a devam ederek dört yıllık öğrenimini tamamladı ve 1 Eylül 1896 tarihinde mezun oldu.
ANADOLU DA BİR DOLU GÖREV
20 Mart 1897 tarihinde Mihalıççık İlçesi Naipliğine atandı. 13 Mayıs 1899 tarihinde Gümüşane’nin Şiran İlçesi Naipliğine nakledildiyse de işe başladıktan bir süre sonra Mihalıççık İlçesindeki bir sorgulama işleminden dolayı Sorgu Hâkimi ile birlikte hakkında soruşturma açılmakla 12 mart 1900 tarihinde açığa alındı. Yargılama sonu aklanarak 23 Aralık 1901tarihinde Manisa’nın Kırkağaç İlçesi Naipliğine ve Bidayet Mahkemesi Başkanlığına tayin edildi.
HEM ÇALIŞTI HEM DERS VERDİ
30 Eylül 1904 tarihinde Kosova İlmin İştip İlçesi Naipliği ve Bidayet Mahkemesi Hukuk Başkanlığına getirildi. 11 Mayıs 1909 tarihinde Manastır İlinin Cuma (Kayalar) İlçesi Naibi oldu. 1 Eylül 1909’da Bağdat İli Merkez Bidayet Mahkemesi Hukuk Reisliğine atandı. Bu arada Bağdat Hukuk Mektebinde
Mecelle dersi okuttu. 8 Haziran 1914 tarihinde Bağdat Merkez Kadısı oldu.
TRABZON’DA KADILIK YAPTI
Mart 1917 tarihinde savaş dolayısıyla Bağdat’tan ayrılarak Musul’a geldi. Şeyhülislamlıktan aldığı talimat üzerine izinli olarak İstanbul’a döndü. 26 Mart 1918 tarihinde Bidayet Mahkemesi Hukuk Dairesi Başkanlığını da üstlenmek üzere Trabzon Merkez Kadılığına getirildi.
1.DÖNEM LAZİSTAN MEBUSU
TBMM’nin 1. Dönemi için yapılan seçimlerde 10 Nisan 1920 tarihinde Lazistan (Rize) Milletvekili seçildi. Ancak Milletvekili sıfatını koruyarak memuriyetini sürdürdü. 7 Haziran 1920 tarih ve 4 sayılı Kanunla Sivas’ta Geçici Temyiz Heyeti Teşkil edilmesiyle 12 Temmuz 1920’de Temyiz Mahkemesi
Seriye Dairesi Üyeliğinde görevlendirildi. 5 Eylül 1920 tarihinde kabul edilen Nisab-ı Müzakere Kanunu, memurlukla Milletvekilliğinin bir kişi üzerinde bulunmasını yasakladığından Temyiz Azalığını tercih ile milletvekilliğinden istifa ettiğine dair dilekçesi 4 Ekim 1920 tarihinde Meclis genel kurulunda okunarak kabul edildi. 1 Ocak 1923 tarihinde görevi başında vefat etti. Evli olup dört çocuk babası idi. Dört erkek çocuğundan biri Mehmet Atıf Tüzün (1885-1970) 1.Dönem Kayseri, 3. ve 4. üncü Dönem Rize, 5. ve VIII 8. Dönem Çoruh Milletvekili olarak TBMM’de bulunmuştur. Aile Tüzün soyadını almıştır.
RİZE VE ÇORUH MEBUSU MEHMET ATIF TÜZÜN
1885 tarihinde Arhavi ilçesinin Kemerköprü Köyü’nde doğdu. Eski Lazistan Mebusu İbrahim Şevki Bey’in oğludur. İlköğrenimini köyündeki Sıbyan Mektebi ve Mihalıççık İptidaî Mektebinde tamamladıktan sonra ailesi ile İstanbul’a gelerek Beyazıt Rüştiyesi ve Mercan İdadisinde okudu. 1907 yılında girdiği Mülkiye Mektebinden 1911 yılında mezun olarak stajını yapmak üzere Bağdat Vilayeti Maiyet Memurluğuna atandı. Horasan ve Cezire Kaymakam Vekilliklerinde bulundu. 1. Dünya Savaşına Yedek Subay olarak katıldı. Fedakârca hizmeti, savaş madalyası ile ödüllendirildi.
1.DÖNEM TBMM’DE YER ALDI
1918 – 1919 yıllarında Tafile, Bünyan Hâmit, Boğazlıyan ve Develi Kaymakamlıkları yaptı. Son görevinde Mustafa Kemal Paşa’nın genelgesine uyarak Develi’de Müdafaayı Hukuk Cemiyetini kurdu. Düzenlediği Milis Teşkilatının başında Kozan Cephesinde Fransızlarla çarpıştı. TBMM’nin 1. Dönemine Kayseri’den Milletvekili seçilerek 23 Nisan 1920 tarihinde meclisin açılışında hazır bulundu. Başkanlık Divanının oluşturulmasında İdare Memuru (Amiri) seçildi. Bu görevini dönem sonuna kadar sürdürdü.
ÇALIŞKAN BİR MEBUSTU
Yenihan Ayaklanmasında görülen lüzum üzerine 15 Mayıs 1920 tarihinde milletvekilliğini korumak üzere Tokat Mutasarrıflığına atandı. Ancak 5 Eylül 1920 tarihinde kabul edilen Nisâb-ı Müzakere Kanunu, memurluk ile milletvekilliğinin bir kişi üzerinde bulunmasını yasakladığından milletvekilliğini tercih ederek 5 Ekim1920 tarihinde bu görevden ayrıldı. İçişleri ve Dışişleri komisyonlarında ve Memurin Muhakemat tetkik Kurulunda çalıştı. 2. Toplantı yılında Dilekçe Komisyonunun Başkanlığını, 3. Toplantı yılında da İçişleri Komisyonunun Kâtipliğini yaptı. İstiklâl Mahkemeleri Kanunundaki değişiklikleri hazırlamak üzere teşkil edilen özel komisyonda ve Pontus konusunu inceleyecek kurulda görevlendirildi.
MÜLKİYE DAİRESİ BAŞKANLIĞI YAPTI
5 Eylül 1921 tarih ve 150 Sayılı Kanun, arkadaşları ile birlikte önerisi üzerine kabul edildi. 4 Ağustos 1923 tarihinde Kırşehir Mutasarrıflığına atandığı için II inci Dönem seçimlerine katılmadı. Kırşehir’in İl olmasıyla 23 Kasım 1923 tarihinde itibaren görevini vali olarak sürdürdü. 11 Ocak 1925’te Ankara valisi oldu. Bu görevde iken 14 Haziran 1926 tarih ve 854 sayılı millî mücadeleye katılmayan memurların durumunu incelemek üzere kurulan “Heyet-i Mahsusa” Başkanlığını ek görev olarak yürüttü. Devlet Şurasının kurulmasından sonra 23 Haziran 1927 tarihinde yapılan seçimlerde
Mülkiye Dairesi Başkanlığına getirildi.
RİZE İLİNİN UNUTULMAZ MEBUSLARINDAN
3. Dönemde Rize’den Milletvekili seçilmekle 31 Ekim 1927 tarihinde bu görevinden çekildi. 4. Dönemde Rize, 5., 6., 7. ve 8. Dönemlerde Çoruh’tan Milletvekili seçilerek yasama görevini 1950 yılına kadar sürdürdü. Bu tarihten sonra politika ile ve herhangi bir işle meşgul olmadı. 3 Nisan 1970’te Ankara’da öldü. Evli olup dört çocuk babası idi. Millî mücadelede hem cephede ve hem de Meclisteki hizmeti nedeni ile 17 Mart 1924 tarihli Meclis kararı ile Kırmızı-Yeşil Şeritli İstiklal madalyası ile ödüllendirilmiştir.
Kaynak : Rize’nin Sesi
Comments are closed.