Yazan : Mehmet Remzi Öncel
Arhavi ilçesinin Türkiye’nin en yoğun ormanlık alanları içinde olması,yörenin ağaç işleri-el sanatları dalında büyük bir çeşitlilik sergilemesine neden olmaktadır..Geçmişte, insanlarımız, teknolojiden uzak yaşamlarında zorunlu olarak çoğu eşyaları ağaçtan yapmışlar ve bu alanda ilginç tasarımlar sergilemişlerdir.Onun için doğayı çok iyi tanımak zorunda kalmışlar ve ağaç gibi el sanatları tasarım ham maddesinin kullanımdaki zorunluluğu hiç bir zaman aklından çıkarmamışlardır. Ve elbette, ağacın esnekliği, kurumadaki kaybolma payı, dayanıklılığı , işlenebilirliği ve çevreden rahat temin edilebilir olması hususu da her zaman göz önünde bulundurulmuştur.
İlçemizde mevcut ağaç işleri-el sanatlarının çoğu halen kullanılmakta ve günlük yaşamımız içinde önemini muhafaza etmektedir.Bu araçların kullanımı da ülkemizin diğer bölgelerinde olduğu gibi şehir merkezinden köylere gidildikçe artma eğilimi göstermektedir.Ağaç işleri ile yapılan el sanatları, ev araçları , tarla ve bostan araçları , meyve araçları, oyun ve eğlence araçları ve mimari dekoratif araçlar gibi çeşitlilik göstermektedir.
Fotoğraf: Ayhan Öztürk
İlçemizde ağaçlarla yapılan el sanatlarında örge-motif ve bezeme gibi estetiksel değerlerin ön planda olmadığı, araçların yapımında işçiliğin,ustalığın ve kıvrak zekanın, aracın işlevselliğine yansımasında ustalarca dikkate alındığı görülmektedir.Bu nedenle bir tasarım harikası olarak görünen çoğu el sanatlarında ustalığın içinde bazı ince esprilerin de yer aldığını görmek mümkündür.Zaten bu yapı, insanlarımızın doğasında olan bir özelliktir ve bunları sanatlarına yansıtmaları da normal sayİnsanlarımız evlerinde kullanmak için tümü ile ağaçtan bir çok araç gereçler yapmışlardır.Bunların başında;Ekmek teknesi olarak kullanılan SARĞA (SARXA).Yufka yapımında kullanılan SUFRA, küçük ölçek aracı olarak kullanılan KAPİÇİ (KAPİ3İ), büyük ölçek aracı olarak kullanılan ORSAYİ,Mikser olarak kullanılan KOPA, seccade olarak kullanılan NAMAZLUĞİ ( NAMAZLUXİ ), oklava olarak kullanılan MAKARİNAŞİ KETİ, kepçe ve kaşık olarak kullanılan KOPA ve KUZİ, ekmek sepeti olarak kullanılan ĞENÇKEL (XEN3KELİ ),Takunya olarak kullanılan LALİN ( NALİNİ ),Yün ipliği eğirmesi için kullanılan ĞVENİ (XVENİ ) gelmektedir.
Fotoğraf: Ayhan Öztürk
Tarla ve bostanlarda kullanılan araçların başında;Taşıma aracı olarak kullanılan büyük boy sepet KALATİ,küçük boy sepet olan TİKİNA, ağaçtan meyve indirmede kullanılan GUDELİ, meyveyi toplamada kullanılan ĞEÇKETALİ (XEÇKETALİ), kurumuş yaprakları taşımada kullanılan PAÇĞA ( PA3XA), üzüm sıkmak için kullanılan OÇİNAĞE (O3İNAXE ),karlı zeminde yürümek için kullanılan ĞEDİK (XEDİKİ), dibek olarak kullanılan ONÇAMURE, tarlaya zarar verebilecek hayvanları kaçırmak için dere içinde kullanılan CAMANGANA (3GA MANGANA ),rüzgardan yapılan ve aynı amaçla kullanılan OKANKORONİ’yi sayabiliriz.Ağaçtan yapılmış eğlence ve oyun araçlarına örnekse,nefesli çalgı olan PİLİLİ, iki çubuktan yapılmış oyun aleti olan RİKİ ve kısmen ceviz kullanılan OĞARĞALONİ (OXARXALONİ)’yi verebiliriz.Ayrıca saçak,duvar (daraba) ve oda içi süslemeleri için ağaç oyma,yontma ve rölyefleri de mimari estetik unsurları olarak kullanılmaktadır.
